ÇOCUKLAR NEDEN YALAN SÖYLER? NASIL YAKLAŞILMALI?

#yalansöylemedavranışı #ebeveynlik

Ebeveyn olarak çocuğunuzun yalan söylediğini fark ettiğinizde ne hissettiniz? Peki nasıl yaklaşıyorsunuz?

Ebeveynlerin çocuklarının yalan söylediğini fark ettikleri ilk anda öncelikle öfkelendiklerini görüyorum. Bu öfkenin altında yatan temel duygu ise genellike utanç olabiliyor. Çocuğa iyi ve kötüyü öğretememe gibi bir başarısızlık hissi ve endişe beraberinde geliyor. Yalan söyleme davranışı toplumda istemediğimiz bir eylem olsa da bir çocuk için durumu felaketleştirmek için erken olduğunu düşünüyorum.

Her zaman bahsettiğim gibi öncelikle nedenlerin ve ihtiyaçların üzerinde durmanın çözüme giden yolda öncelikli bir yer alıyor.

Peki bir çocuk sizce neden yalan söyler ya da bunu nasıl öğrenmiş olabilir ki?

• Çocuklar yaptıkları yanlışın farkındadırlar ve cezadan kaçınmak için yalana başvurmayı öğrenebilirler.
  

• Bazense güç kazanmak ve kontrol sahibi olmak için bunu kullanırlar.
  

• Sahip olduklarıyla ve statüleriyle övünmek adına ya da alay edebilmek için arkadaşlarına yalan söyleyebilirler.
  

• Empati yetenekleri arttıkça başkalarını incitmemek adına da yalan söyleyebilirler.
  

• Ve genellikle yalan söylemeyi yetişkinlerden öğrenirler.

Araştırmalar, çocukların yalan söylemeyi çoğunlukla 4 yaşından itibaren denemeye başladıklarını ve büyük kardeşleri olan çocukların daha küçük yaşta yalan söylemeyi öğrendikleri bulunmuştur.

Çocuklar yalan söylemeyi

ebeveynlerinden

nasıl öğrenmiş olabilirler?

• Çocuklara, beğenmedikleri hediyeler için gülümsemeyi  ve "teşekkür ederim" demeyi öğretiyoruz.
  

• Başkalarını mutlu etmek için yalan söyleyebiliyoruz.
  

• Sosyal olarak zorlandığımız anlarda yalan söyleyebiliyoruz.
  

• Çocuğa verilen sözlerin tutulmaması da bir örnektir. 
  

• Tartışmalardan kaçınmak adına ‘beyaz yalanlar’ söyleyebiliyoruz.
  

• Her şeyin gerçekte olandan daha iyi olduğuna dair taklit yapıyor olabilir ya da duygularımızı saklayabiliyoruz.

Yalan söyleyen çocuğa nasıl yaklaşılabilir?

• Çocuklara doğruyu söylemek konusunda model olmalıyız.
  

• Yalan söylediklerinde görmezden gelmeyip bunu onlarla konuşmalıyız.
  

• Çocukların kendileri hakkında yalan söylemelerine gerek kalmadan, kendilerini güvende, yetenekli ve güçlü hissetmelerine yardımcı olmalıyız.
  

• Yalan söyleme davranışlarının sorumluluğunu almaları gerekir. Gerçeği söylediklerinde sorunun küçüleceğini, herkesin daha mutlu olacağı açıklanmalıdır.
  

• Çocuklara güvenmenin iki insan arasındaki güçlü bir bağ yaratan bir köprü gibi olduğunu anlatmalıyız. Yalan söylemeleri durumunda köprünün yıkılacağını ve güven köprüsünü yeniden inşa etmenin zaman alacağını vurgulayabiliriz.
  

• Doğruyu söylediklerinde cezalandırmamalıyız, aksi takdirde bir dahaki sefere gizli davranmaya veya daha iyi yalan söylemeye çalışacaklardır.
  

• Çocuklar saygı görmediklerini hissettiklerinde veya çözümüne katılmadıkları dış kurallar belirlenmesi, çocuğun gizli davranma ve yalan söyleme eğilimi artacaktır. Kurallar koyarken ve yeni çözümler üretilirken çocuğu da sürece dahil etmek içselleştirmesi ve uygulaması için daha etkilidir.
  

Uzman Psikolog ve Aile Danışmanı

Yağmur MUMCU

İzmir, Türkiye.